Ortaçağ’da Japon halkı birçok trajedi ve beklenmedik ölümlere yol açan krizler yaşadı. Örneğin 13. yüzyıl yazarı ve şairi Kamo no Chōmei , Hōjōki adlı makalesinde, büyük yangınlar, kasırgalar, kıtlıklar, depremler ve salgınlar gibi bir dizi felaket yaşayan Kyoto’daki vatandaşların acılarını canlı bir şekilde anlatıyor.
Peki Ortaçağ Japon düşünürleri felaketlere ve trajedilere nasıl tepki verdi? Yeterince ilginç bir şekilde, onların tepkileri de günümüzdeki tepkilere benziyor.
Bilgin Kamo no Chomei’nin Japon illüstrasyonu.
Japon şair Kamo no Chomei kendi kendini tecrit etmeye inanıyordu. Çizim Kikuchi Yosai Chōmei’nin felaketlere ve trajedilere tepkisi, küresel pandemi için önerilen kendi kendine izolasyon yaklaşımıyla karşılaştırılabilir; o da bir münzevi olmaktı. Chōmei, barış içinde yaşamanın en iyi yolunun herhangi bir potansiyel tehlikeden uzak durmak ve tecrit içinde yaşamak olduğunu savunuyordu. Dağlarda on metrekarelik küçücük bir evde sade bir hayat yaşamayı seçiyordu. Şöyle yazdı:
“Küçük olabilir, ancak geceleri uyuyacak bir yatak ve gündüz oturacak bir yer var. Münzevi yengeç, evi için küçük bir kabuk tercih ediyor. Dünyanın ne tuttuğunu biliyor. Balıkkartalı vahşi kıyı şeridini seçer ve bunun nedeni insanlıktan korkmasıdır. Ve ben de aynıyım. Dünyanın ne taşıdığını ve yollarını bilerek, ondan hiçbir şey istemiyorum, ödüllerinin peşinden koşuyorum. Tek arzum huzur içinde olmak, tek zevkim ise sıkıntılardan uzak yaşamaktır.”
Sekizinci yüzyıl saray soylusu ve şairi Ōtomo no Tabito , Chōmei ile keskin bir tezat oluşturuyor. Onun afetlere ve trajedilere yaklaşımı hedonizmdir. Kendini tecrit etmekten isteyerek kaçınan ve bunun yerine salgından korkmadan partiler veren insanları anımsatıyor. Şöyle yazmıştı:
Yaşayan insanlar
sonunda ölecek.
Biz
böyleyiz, bu yüzden bu dünyada iken
Eğlenelim!
Tabito’ya göre eğlenmek demek alkollü içeceğin tadını çıkarmak demekti. Aslında yukarıdaki şiir, Sake’nin Övgüsündeki On Üç Şiiri arasındadır. Tabito, hedonizmini bir anti-entelektüalizm biçimi olarak sunar. Bilgelik arayan ama içmeyenlerin çirkin olduğunu ve şu anki hayatında eğlenebildiği sürece bir böcek veya kuş olarak reenkarne olup olmayacağını umursamadığını söylüyor.
Kaygı mı eğlence mi?
Görünüşe bakılırsa, münzevi ve hedonistler birbirlerine taban tabana zıt yaşarlar. Yine de her ikisi de Budistlerin süreksizlik görüşünü kesin bir şekilde kabul ediyor. Münzevi, geçici varoluşumuzu yaşamanın en iyi yolunun, gereksiz endişeleri kendi kendine tecrit yoluyla ortadan kaldırmak olduğunu düşünüyor – onların ilgisi zevki artırmak değil, endişeleri en aza indirmektir. Hedonistler, geçici varlığımızı yaşamanın en iyi yolunun kendimizden olabildiğince zevk almak olduğunu düşünürler – onların ilgisi endişeleri en aza indirmek değil, zevki en üst düzeye çıkarmaktır.
Ōtomo no Tabito bir Japon askeri lideri ve şairiydi. Çizim Kikuchi Yosai
Hangi yaklaşım daha övgüye değer? Budist bir bakış açısından, münzevilik açıkça daha iyidir çünkü Budizm, yandaşlarına tüm dünyevi kaygılardan vazgeçmeyi öğretir. Kendilerini medeniyetten kopararak, duygusal rahatsızlıklardan uzak, mükemmel dengelenmiş bir zihinsel durum olan sakinliği takip edebilirler. Bu, nirvanaya doğru yol boyunca ilerlemek demektir.
Öte yandan hedonizm övgüye değer değildir çünkü yalnızca dünyevi kaygılarımızı güçlendirir. Hedonistler nirvanaya ulaşamazlar çünkü süreksizliği sadece kendilerini sarhoş ederek unutmaya çalışırlar.
COVID-19 kesinlikle yeni bir fenomendir ve bireylerin yüzleşmesi gereken yeni kişisel krizler ve endişeler ortaya çıkarmıştır. Yine de klasik edebiyat bize geçmişte insanların da krizler ve felaketler yaşadığını hatırlatarak onları nasıl yaşamamız gerektiğini düşünmeye zorluyor.
